کمیته رسیدگی و دسته بندی مودیان در بررسی تراکنش های بانکی

قانون برای اجرای بهتر بخشنامه 200/99/16 برای بررسی تراکنش‌های بانکی و گردش حساب مشکوک مودیان، ادارات دارایی را ملزم به تشکیل کمیته‌های تخصصی برای بررسی گزارشات دفتر مبارزه با فرار مالیاتی نموده‌است. در هر اداره کل این افراد عضو کمیته هستند:

• مدیر کل امور مالیاتی(رییس کمیته)
•  معاون حسابرسی مالیاتی (دبیر کمیته)
•  و سایر معاونین حسب مورد
• رییس امور حسابرسی مالیاتی ذی ربط یا مدیر حسابرسی 
•  نماینده دادستانی انتظامی مالیاتی
•  مسئول حراست اداره کل
•  روسای گروه حسابرسی

وظیفه این گروه با توجه به بند 1 بخشنامه 200/99/16 بررسی گزارشات واصله از دفتر مبارزه با فرار مالیات و پولشویی سازمان است. آنها موظفند پس از بررسی، نتیجه را به دفتر گزارش نمایند. 

وظایف دفتر بازرسی مالیاتی، مبارزه با فرار مالیاتی و پولشویی

آقای وحید عزیزی رئیس این دفتر، وظایفش را در این عناوین خلاصه می‌نماید:

• بازرسی مالیاتی از وظایف این دفتر است.
• اصلی‌ترین نکته ماده 181 قانون مالیات مستقیم و دفتر بازرسی مالیاتی بررسی و رسیدگی پرونده‌های مرتیط با بازرسی مالیاتی است.
•  پیگیری گزارشات مربوط به فرار مالیاتی یکی دیگر از وظایف این دفتر است. همچنین قانون مسئولیت ایجاد الگو‌های تشخیص فرار مالیاتی و پیگیری آن را نیز به دفتر مبارزه با فرار مالیاتی واگذار نموده است. 
• رسیدگی به تراکنش‌‌های بانکی مشکوک نیز یکی دیگر از وظایف مهم ای دفتر محسوب می‌گردد.  

درواقع بخش مهمی از وظایف این دفتر را می‌توان شناسایی مودیان جدید و معرفی آنها به سازمان امور مالیاتی دانست. بخشی از این وظیفه با پایش اطلاعات بانکی و کنترل تراکنش‌های بانکی انجام می‌گیرد. 

در مورد رسیدگی به تراکنش‌های بانکی در بخشنامه 200/99/16 نیز ماخذ اطلاعات، گزارش همین ارگان است. مسائلی مانند پایش حساب‌های بانکی و مالیات کارت به کارت نیز در حیطه کار همین دفتر است. این ارگان وظیفه نظارت بر رسیدگی به تراکنش‌های بانکی را نیز بر عهده دارد و کمیته مربوط به این بخش در هر اداره امور مالیاتی موظف است نتیجه رسیدگی را به این دفتر گزارش نماید. 

این دفتر موظف است اطلاعات را حداقل یکماه پیش از انقضای مهلت قانونی رسیدگی به سازمان گزارش نماید. با اینحال این تاخیر سبب عدم رسیدگی نمی‌گردد و پیگیری این گزارشات مشمول مرور زمان ماده 157 نیستند. ادارات امور مالیاتی تنها موظفند در صورت دریافت پس از موعد مقرر، آن را به معاونت فنی و حقوقی گزارش کنند. 

چه سازمانی مسئول کنترل حساب‌ها و تراکنش‌های بانکی است؟

همانطور که در خط اول این بخشنامه می‌بینیم، سازمان از تراکنش‌های بانکی مشکوک ارسالی صحبت می‌کند. درواقع بحث نیز بر سر بررسی همین‌ اطلاعاتیست که شخصی آنها را در اختیار ادارات کل امور مالیاتی قرار می‌دهد. این شخص حقوقی دفتر بازرسی مالیاتی، مبارزه با فرار مالیاتی و پولشویی نام دارد.  

سازمان امور مالیاتی این دفتر را براساس اجرای آیین نامه اجرایی ماده 181 قانون مالیات مستقیم ایجاد نموده‌است. این ماده شرایط بازرسی مالیاتی از محل مودی را مشخص می‌نماید. 

قانونگذار این ماده قانونی را در سال 1394 دستخوش تغییر نمود. در ماده 181 سابق، سازمان امور مالیاتی اعضایی را برای بازرسی و جمع آوری مستندات به محل اعزام می‌نمود. اما قانون جدید سازمان را موظف نمود تا واحدی تحت عنوان بازرسی مالیاتی در کشور ایجاد نماید. در تبصره چهار ماده جدید، وزارت اقتصاد سه ماه برای ایجاد این دفتر فرصت داشت. در نهایت نیز این دفتر تحت آیین نامه اجرایی موضوع تبصبره 4 ماده اصلاحی 181 قانون مالیات‌های مستقیم، تشکیل شد. 

تحلیل بخشنامه 200/99/16 رسیدگی به تراکنش‌های بانکی

سازمان امور مالیاتی رسیدگی به تراکنش‌های بانکی را با ایجاد دفتر بازرسی مالیاتی و مبارزه با فرار مالیاتی و پولشویی در سال 1395 آغاز نمود. با اینحال در سال 1399 با تسلط بیشتر بر حساب‌های بانکی و افزایش اطلاعات واصله، با صدور بخشنامه 22/99/16 این رسیدگی‌‍‌ها را در کل کشور یکدست و نظاممند کرد. یکی از مهمترین بخش‌های این بخشنامه تعیین وظایف گروه‌های مختلف در سازمان برای این رسیدگی‌هاست. در قدم بعدی رسیدگی به گزارشات مودیان را در سه گروه مختلف قرار داده است و در نهایت هزینه‌هایی که مشمول این مالیات نمی‌شوند را اعلام نموده‌است.

آیین نامه اجرایی ماده 77 قانون مالیات مستقیم

اشخاص حقیقی و حقوقی که به ساخت و فروش ساختمان مبادرت دارند، مکلف به انجام تکالیف مقرر در قانون هستند. همچنین اشخاصی که توسط وزارت راه و شهرسازی برای آنها مجوز انبوه­سازی ( ساخت و ساز مسکن) صادر شده یا می­شود به عنوان بنگاه تولیدی موضوع ماده (138) مکرر قانون تلقی و مقررات ماده مزبور در خصوص آنها جاری است. از طرف دیگر نظیم سند به نام هر شریک به نسبت مذکور در شرکت­نامه، نقل و انتقال تلقی نمی‌گردد بنابراین هیچکدام از مواد 77 یا 59 را دربر نمی‌گیرد. 

این موضوع تنها مختص ساختمان‌های دارای پایانکار نیست. حتی زمانیکه شما ساختمن نیمه‌کاره‌ای را می‌خرید، در زمان فروش باید مالیات علی الحساب را بپردازید. مبلغ پرداخت شده توسط شما در زمان خرید نیز در اظهارنامه باید در بخش بهای تمام شده درج گردد. مالیات قطعی افرادی که مشمول پرداخت این مالیات علی الحساب ماده 77 می‌گردند، در موعد قانونی و مطابق با فصول چهار و پنج باب سوم قانون مالیات مستقیم محاسبه می‌گردد. فصول چهار و پنج باب سوم درواقع همان مواد قانونی محاسبه درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی هستند. بنابراین مشمولین مالیات علی الحساب ساخت و ساز از منظر تکالیف قانونی تفاوتی با سایر مودیان ندارند.